Ο φόβος απέναντι στον οδοντίατρο και πως να τον αντιμετωπίσετε

Ο φόβος απέναντι στον οδοντίατρο εκτιμάται ότι επηρεάζει περίπου το 36% του πληθυσμού, ενώ ένα επιπλέον 12% πάσχει από ακραίο φόβο. Αυτό το άγχος μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην στοματική υγεία ενός ατόμου καθώς θεωρείται σημαντικό εμπόδιο στην οδοντιατρική παρακολούθηση με αποτέλεσμα την κακή παρακολούθηση. Αυτό είναι γνωστό και ως οδοντιατρική αποφυγή και μπορεί να οδηγήσει σε κακή στοματική υγεία ή την ανάγκη για εξειδικευμένη οδοντιατρική περίθαλψη.

Εάν ο φόβος επηρεάζει την κατάσταση της στοματικής υγείας, την οδοντιατρική παρακολούθηση και την ποιότητα ζωής, τότε είναι σημαντικό να κατανοηθούν οι έννοιες και η αιτιολογία του φόβου και του άγχους. Ο πρώτος που υιοθέτησε τον όρο «οδοντικό άγχος» ήταν ο Ι. Coriat , ο οποίος τον χαρακτήρισε ως «υπερβολικός φόβος σε οτιδήποτε γίνεται στα δόντια» με αποτέλεσμα «οποιαδήποτε οδοντική χειρουργική επέμβαση, ανεξάρτητα από το πόσο μικρή ή ακόμη και την οδοντική προφύλαξη»  μπορεί να αναβληθεί τόσο πολύ ή να καθυστερήσει ώστε η νόσος να επηρεάσει ολόκληρη την στοματική κοιλότητα ». Ο Coriat ανέφερε ότι ο φόβος του οδοντιάτρου ήταν «αναμενόμενο άγχος» επειδή προέρχεται από φόβο πραγματικού κινδύνου και αναμενόμενο άγνωστο κίνδυνο.

Αιτιολογία

• Προηγούμενες τραυματικές εμπειρίες – Έχει αναφερθεί ότι άτομα με υψηλά επίπεδα άγχους το αποδίδουν συχνά στην εμπειρία τους σε ένα τραυματικό οδοντιατρικό συμβάν.
• Κληρονομικότητα
• Νευρωτισμός
• Γνωστική ικανότητα

Η φοβία αυτή είναι επίμονη, μη ρεαλιστική και έντονη για ένα συγκεκριμένο ερέθισμα, που οδηγεί σε πλήρη αποφυγή του αντιληπτού κινδύνου. υπάρχουν διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης της κατάστασης αυτής. Κάποιοι από αυτούς είναι:

1. Επικοινωνία και σχέση εμπιστοσύνης με τον οδοντίατρο – Μια καλή σχέση ασθενούς-οδοντιάτρου είναι ζωτικής σημασίας για τη διαχείριση του άγχους. Οι στρατηγικές επικοινωνίας είναι πολύ σημαντικές. Πρέπει πάντα να υπάρχει αμφίδρομη επικοινωνία. Ο οδοντίατρος θα πρέπει πρώτα να παρουσιάζει τον εαυτό του και να μιλά προσωπικά με τον ασθενή στο γραφείο του και να το ακούσει προσεκτικά.
2. Ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση – Η τροποποίηση της συμπεριφοράς βασίζεται στις αρχές της μάθησης. Στοχεύει στην αλλαγή της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς σε ορισμένες καταστάσεις μέσω της εκπαίδευσης. Οι στρατηγικές περιλαμβάνουν ασκήσεις χαλάρωσης μαζί με συνδυασμό άλλων τεχνικών, όπως ύπνωση, βελονισμός, απόσπαση της προσοχής, θετική ενίσχυση και θεραπείες που βασίζονται στην προσωπική έκθεση, όπως συστηματική απευαισθητοποίηση,
3. Τεχνικές χαλάρωσης – Όχι μόνο μειώνουν τα επίπεδα άγχους, αλλά αντιμετωπίζονται άμεσα τα συμπτώματα αυτού. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί τόσο με βαθιά αναπνοή όσο και με μυϊκή χαλάρωση. Μόλις ένα άτομο χαλαρώσει σωματικά, είναι αδύνατο να αναστατωθεί ψυχολογικά ταυτόχρονα. Τα ερεθίσματα που προκαλούν άγχος προκαλούν σωματική ένταση, η οποία με τη σειρά της αυξάνει την αντίληψη του ατόμου για άγχος. Έχουν προταθεί πολλές τεχνικές χαλάρωσης, όπως η εφαρμοσμένη τεχνική χαλάρωσης του Ost, η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση του Jacobsen, η λειτουργική χαλάρωση, η τεχνική ταχείας χαλάρωσης, κ. λπ. Οι οδοντίατροι πρέπει να εξοικειωθούν με αυτές τις τεχνικές και, εάν απαιτείται, να υποβληθούν σε ειδική εκπαίδευση πριν μπορέσουν να τις εφαρμόσουν στην πράξη. Μόλις ο ασθενής αναγνωριστεί ως ανήσυχος, αυτές οι τεχνικές μπορούν να διδαχθούν ακόμη και πριν καθίσουν στην οδοντιατρική καρέκλα.
4. Ϋπνωση – Ο όρος «ύπνωση» υποδηλώνει μια αλληλεπίδραση μεταξύ ενός ατόμου – του «υπνωτιστή» – και του θεραπευόμενου. Σε αυτήν την αλληλεπίδραση, ο υπνωτιστής προσπαθεί να επηρεάσει τις αντιλήψεις, τα συναισθήματα, τη σκέψη και τη συμπεριφορά των ασθενών ζητώντας τους να επικεντρωθούν σε ιδέες και εικόνες που μπορεί να προκαλέσουν τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.
5. Βελονισμός – Είναι μια τεχνική, όπου η ασθένεια αντιμετωπίζεται με την εισαγωγή βελόνων σε διάφορα σημεία του σώματος, γνωστά ως σημεία βελονισμού. Έχει αναφερθεί ότι ο βελονισμός είναι αποτελεσματικός στη θεραπεία οδοντικών προβλημάτων όπως άγχος, σύνδρομο κροταφογναθικής δυσλειτουργίας, πόνος και σύνδρομο Sjögren.
6. Απόσπαση της προσοχής – Είναι μια χρήσιμη τεχνική εκτροπής της προσοχής του ασθενούς από αυτό που μπορεί να θεωρηθεί ως μια δυσάρεστη διαδικασία. Αυτό επιτρέπει μειωμένη αντίληψη της δυσφορίας και αποτροπή αρνητικής συμπεριφοράς ή συμπεριφοράς αποφυγής. Δίνοντας στον ασθενή ένα σύντομο διάλειμμα κατά τη διάρκεια μιας αγχωτικής διαδικασίας μπορεί να τον ηρεμήσει αποτελεσματικα!

Ο οδοντίατρος θα πρέπει να επικοινωνεί με τον ασθενή και να προσδιορίζει την πηγή του φόβου και του άγχους του. Χρησιμοποιούνται πολλαπλές ψυχολογικές θεραπείες για να ηρεμήσουν τις συναισθηματικές, γνωστικές, συμπεριφορικές και φυσιολογικές διαστάσεις του άγχους και του φόβου. Αυτές οι θεραπείες είναι αποτελεσματικές σε μακροπρόθεσμη βάση με θετικές επιπτώσεις στους ασθενείς, επιτρέποντάς τους να αναζητήσουν οδοντιατρική περίθαλψη στο μέλλον, η οποία θα πρέπει να είναι το κύριο επίκεντρο της οδοντιατρικής ομάδας.

ΠΗΓΕΣ

Why Are People Afraid of the Dentist? Observations and Explanations. Beaton et al. 2014

Strategies to manage patients with dental anxiety and dental phobia: literature review. Deva Priya Appukuttan. 2016